سفاح نخستين خليفه (132 ـ 136)
نخستين خليفه عباسى، ابو العباس سفاح
بود.سفاح به معناى كسى است كه خون فراوان مىريزد .اين لقب به نوعى، از
القابى است كه در برخى از روايات منسوب به پيامبر ـ ص ـ به «مهدى امت» داده
شده است.مانند لقب منصور، هادى، مهدى، رشيد، امين و مأمون.جالب آن كه به
نقل از مسعودى مورخ، لقب نخست وى مهدى بوده است.در جاى ديگرى اشاره كرديم
كه عباسيان، به مانند علويان، گرايشهاى شيعى داشتند، اما به سرعت براى حفظ
حكومت خود، عقايد مذهبىشان را تغيير دادند.با اين حال، آثارى از اين
گرايش، همانند اعتقاد مزبور كه به نوعى ساير مسلمانان هم به آن اعتقاد
داشتند، در انديشههاى مذهبى برخى از آنها باقى ماند.وى در نخستين خطبهاش
از عمل به كتاب خدا و سنت رسول سخن گفت و افزود كه پس از پيامبر ـ ص ـ تنها
دو امام به حق حكومت كردهاند: يكى امام على ـ ع ـ و دوم خود او.
سفاح
براى اطمينان بر حفظ حكومت، تمامى بلاد مهم را به اعضاى خانوادهاش واگذار
كرد : عبد الله بن على در شام، صالح بن على در مصر و فلسطين، عبد الصمد بن
على بر جزيره، داود بن على در حجاز، عيسى بن على در فارس، و سليمان بن على
در بصره و..
نخستين اقدام سفاح و دستگاه عباسى، برافكندن ريشه امويان
بود.تقريبا هر اموى كه شناخته شده بود، به قتل رسيد.عباسيان، قبرهاى امويان
را در شام شكافتند و جنازههاى آنها را به آتش كشيدند.تنها قبرى كه استثنا
شد، قبر عمر بن عبدالعزيز بود.داود بن على عباسى، در حجاز اعلام بخشش كرد و
پس از آن كه امويان از پنهانگاهها بيرون شدند، آنها را كشت .زمانى كه
سفاح كوشيد تا امويانى را كه در عراق به وى پناه آورده بودند ببخشد، شاعرى
وى را به خاطر بخشش امويان ملامت كرد و پس از شعر او بار ديگر امويان
پناهنده به قتل رسيدند.
در برخى از مناطق شامات، بارها بقاياى امويان و
يا فرماندهان آنها سر به شورش برداشتند، اما با شدت هر چه تمامتر سركوب
شدند.سخت گيرى بر ضد امويان تا آن اندازه بود كه آنها، به سرعت شامات را
رها كرده به شمال افريقا در دورترين نقاط گريختند و در اندلس دولت اموى را
بنياد گذاشتند.
دكتر حسن ابراهيم حسن در كتاب «تاريخ سياسى اسلام» راجع به سفاح مىگويد:
ابوالعباس
عبدالله بن محمد بن على ملقب به سفاح نخستين خليفه عباسى بود. پدر وى محمد
در آخر دوران اموى در بسط دعوت عباسيان كوشش فراوان كرد و به سال 125 ه ـ
بمرد و كار دعوت را به فرزند خويش ابراهيم ملقب به امام سپرد. ابراهيم امام
به دست مروان خليفه اموى محبوس و مسموم شد و كار دعوت بدست ابوالعباس
افتاد. وى به كوفه رفت (132) هفتهاى چند نهان مىزيست و عاقبت به اصرار
پيروان خود دعوت را آشكار كرد و به عنوان خلافت بدو سلام گفتند. ابوالعباس
از برادر خود منصور كوچكتر بود اما چون مادرش عرب بود وى را براى خلافت
مناسبتر ديدند كه مادر منصور كنيز بود. آغاز خلافت ابوالعباس روز سوم ماه
ربيع الاول سال 132 هجرى بود.
